همچنان که به پاسارگاد نزدیک می‌شویم دل‌هایمان شور می‌زند، نفس در سینه حبس است، رشته‌ای از تصاویر درهم آمیخته و نامنظم از پادشاه بزرگ هخامنشی کوروش بزرگ مثل جریان برق از جلو چشمانمان عبور می‌کند و آب دهانمان را قورت می‌دهیم. اینجا قلب تاریخ مدفن بزرگ مرد ایران باستان کورورش کبیر است.
هموطن آریایی تبار من به مجموعه دیدنی پاسارگاد خوش آمدید.
مجموعه تاریخی پاسارگاد، واقع در دشت مرغاب استان فارس، یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های ایران و نخستین پایتخت سلسله هخامنشیان است که توسط کوروش بزرگ گسترش یافت. این مجموعه شامل آرامگاه کوروش کبیر، باغ پادشاهی، کوشک‌ها، آرامگاه کمبوجیه، کاروانسرای مظفری و آب‌نماهای باغ شاهی است.
آرامگاه کوروش، با معماری ساده و مکعبی‌اش، برجسته‌ترین بخش این مجموعه است، اما دیگر سازه‌های تاریخی نیز عظمت و هنر هخامنشی را به زیبایی بازتاب می‌دهند.
این مجموعه در سال ۲۰۰۴ (۱۳۸۳) به عنوان پنجمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
| نام | مجموعه پاسارگاد |
|---|---|
| فاصله تا شیراز | 130 کیلومتر |
| قیمت بلیط | 30 هزار تومان |
| ساعات بازدید | 8 صبح الی 18:30 عصر |
| مدت زمان بازدید | 3 الی 4 ساعت |
| مکان‌های دیدنی | آرامگاه، برج سنگی، کاخ‌ها و.. |
| بهترین زمان بازدید | اویل پاییز تا اواخر بهار |
| اقامتگاه | دارد |
| وبسایت | https://pasargadae.info/fa |
مجموعه گردشگری پاسارگاد کجاست؟
مجموعه تاریخی پاسارگاد در استان فارس، در منطقه پاسارگاد واقع در جنوب ایران جای گرفته است. این مجموعه، در فاصله تقریبی ۱۳۰ کیلومتری حدود یک ساعت و نیمی شمال شرق شهر شیراز، در دشت حاصلخیز مرغاب واقع شده و به‌عنوان پایتخت نخست سلسله هخامنشیان، توسط کوروش کبیر در قرن ششم پیش از میلاد بنیان نهاده شد.
اگر از سمت اصفهان، تهران یا سایر استان‌های مرکزی یا شمالی ایران می‌آیید، پاسارگاد قبل شیراز و در مسیر این شهر است. اگر سمت جنوب می‌آیید، پاسارگاد بعد شهر شیراز واقع شده است.
در زیر نقشه پاسارگاد را ببینید.
معرفی جاهای دیدنی تاریخی مجموعه پاسارگاد
پاسارگاد یکی از جاهای دیدنی شیراز است. همانطور که در بالا گفتیم، این مجموعه شامل مکان‌ها و جاهای تاریخی است که در زیر آن‌ها را معرفی کردیم.
آرامگاه کوروش بزرگ
آرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد، بنایی ساده و منحصربه‌فرد در یک کیلومتری جنوب غربی کاخ‌های پاسارگاد، از سنگ‌های مربعی با قاعده مستطیلی و اتاقی کوچک با سقف و در باریک ساخته شده است. این بنا که در دشت مرغاب از همه سو پیداست، در سال ۲۰۰۴ به‌عنوان بخشی از مجموعه پاسارگاد در میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
توصیف اریستوبولوس، از همراهان اسکندر مقدونی، از اتاقی با تابوت طلایی حاوی پیکر کوروش، نیمکت با پایه‌های طلا، پرده و فرش بابلی، لباس‌های مادی و جواهرات حکایت دارد. کوروش در سال ۵۲۹ پیش از میلاد در جنگ با ماساگت‌ها کشته شد و در این مقبره دفن گردید. محوطه آرامگاه شامل ساختمانی کوچک برای روحانیون نگهبان بود.
برج سنگی پاسارگاد
برج سنگی پاسارگاد، بنایی چهارگوش و برج‌مانند از دوره هخامنشیان با ارتفاع حدود ۱۴ متر و قاعده ۷.۲۳ × ۷.۲۷ متر است که بر سکویی سه‌پله‌ای قرار دارد. این بنا با سنگ‌های سفید مرمرنما و سنگ سیاه آهکی ساخته شده و دارای ورودی در شمال‌غربی با پلکان ۲۹ پله‌ای و تو‌رفتگی‌های مستطیلی (پنجره‌های کور) است.
از نظر معماری و هنری، شاهکاری از هخامنشیان محسوب می‌شود و احتمالاً کاربری آیینی داشته، هرچند نظراتی درباره مقبره کمبوجیه، آتشکده یا گنج‌خانه کوروش نیز مطرح است. این بنا در دوره اسلامی به زندان سلیمان معروف بوده و نمونه مشابه آن در نقش رستم به نام کعبه زرتشت وجود دارد.
کاخ اختصاصی کوروش
کاخ اختصاصی پاسارگاد، واقع در ۱۳۰۰ متری شمال شرق آرامگاه کوروش، با مساحت ۳۱۹۲ متر مربع، اقامتگاه کوروش بزرگ بوده است. این کاخ شامل تالار مرکزی، دو ایوان شرقی و غربی، و دو اتاق در گوشه‌های ایوان غربی است. دارای دو درگاه اصلی در ایوان‌ها و دو درگاه فرعی در شمال و جنوب تالار است. نقوش برجسته درگاه‌ها تصویر کوروش با ردای بلند هخامنشی و دکمه‌های طلایی را نشان می‌دهد.
سنگ‌های سفید مرمرنما، سیاه آهکی و ماسه‌ای کبود رنگ در ساخت آن به‌کار رفته و پایه ستون‌ها و کف ایوان‌ها با ترکیب این سنگ‌ها تزئین شده است. سکویی سنگی نزدیک درگاه شرقی برای تماشای باغ، جرز سنگی برای استحکام دیوارهای خشتی، و سنگ‌نبشته‌ای به سه زبان پارسی باستان، ایلامی و بابلی با متن «من کوروش شاه هخامنشی‌ام» از ویژگی‌های برجسته این بناست.
باغ شاهی
پردیس پاسارگاد، نمونه‌ای از باغ ایرانی با طراحی نوآورانه، مادر باغ‌های سلطنتی دوره صفوی و هند است. این باغ با درختان و گل‌های متنوع، مفهوم «بهشت» را تداعی می‌کند. آب‌نماهای سنگی با جوی‌ها و حوضچه‌های چهارگوش یک‌متری، علاوه بر آبیاری، نقش تزئینی و پالایش آب را داشتند.
دو کوشک در دو سوی باغ برای استراحت و تماشای منظره ساخته شده و کاخ‌ها در میان فضای سبز باغ قرار داشتند. آب باغ از رودخانه پلوار یا چشمه بناب تأمین می‌شد. تاکنون ۱۱۰۰ متر از آب‌نماها کاوش شده و این مجموعه شامل آبراهه‌ها، کوشک‌ها و پل در سال ۱۳۹۰ در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
این مجموعه شامل سه بخش آبراهه‌های باغ شاهی، کوشک‌ها پل است.
کاخ بارعام
کاخ بارعام یا کاخ پذیرایی کوروش در پاسارگاد، با مساحت ۲۴۷۲ متر مربع، برای پذیرایی از میهمانان و مقامات ملل مختلف امپراتوری هخامنشی و بحث درباره حقوق بشر، آزادی و برابری انسان‌ها استفاده می‌شده و به‌عنوان «نخستین مقر سازمان ملل» در ۲۵ قرن پیش شناخته می‌شود.
این کاخ شامل تالار مرکزی ۷۰۵ متر مربعی با هشت ستون، چهار ایوان و دو اتاق است. تنها یک ستون ۱۳.۱ متری از تالار باقی مانده و سایر ستون‌ها پس از انتقال به مسجدی در دوره اتابکان، به جای اصلی بازگردانده شده‌اند.
درگاه‌های تالار با نقوش ترکیبی انسان، عقاب، ماهی و گاو به ایوان‌های ۱۶، ۲۸ و ۴۸ ستونی متصل‌اند که از سنن آشوری الهام گرفته اما با معانی ایرانی تطبیق یافته‌اند. سنگ‌نبشته‌ای به سه زبان پارسی باستان، عیلامی و بابلی با متن «من کوروش شاه هخامنشی‌ام» بر جرز جنوبی حک شده است.
سنگ نگاره انسان بالدار
سنگ‌نگاره انسان بالدار در پاسارگاد، زیباترین و سالم‌ترین نقش این مجموعه، مردی با ریش کوتاه، ردای بلند ایلامی، تاج مصری با شاخ‌های قوچ، دو مار کبرا، گل‌های نی و پر شترمرغ را نشان می‌دهد که چهار بال آشوری به سوی آسمان و زمین دارد. این نقش، نماد اتحاد و برابری ملل مختلف امپراتوری هخامنشی است و اندیشه‌های والای انسانی کوروش را بازتاب می‌دهد.
سنگ‌نبشته سه‌زبانه «من کوروش شاه هخامنشی‌ام» تا سال ۱۲۴۳ خورشیدی بالای نقش بود، اما بعدها برداشته شد. برخی مفسران مانند مولانا ابوالکلام آزاد و علامه طباطبایی، این نقش را به ذوالقرنین، شاه دادگر قرآن، مرتبط دانسته و او را کوروش بزرگ می‌دانند.
تل تخت
تل تخت، ارگ سلطنتی پاسارگاد، سکویی عظیم با سنگ‌های مکعبی بزرگ به ارتفاع ۱۵ متر در حاشیه تپه‌ای طبیعی است که برای ساخت بناهای باشکوه طراحی شد. کوروش بزرگ با بهره‌گیری از معماران لودیه‌ای و ایونی دیواره تختگاه را ساخت، اما به دلیل مرگ ناگهانی‌اش در ۵۳۰ پیش از میلاد، پروژه ناتمام ماند.
داریوش بزرگ تغییراتی در طرح اولیه داد و تختگاه را به دژ یا گنج‌خانه تبدیل کرد که ۲۰۰ سال بعد توسط مقدونی‌ها غارت شد.
این مکان تا ۵۰ سال پس از فروپاشی هخامنشیان به‌عنوان دژ و پادگان مقدونی-یونانی پابرجا ماند و بعدها به دژ شاهان محلی پارس تبدیل شد. نشانه‌های سنگ‌تراشان و حفره‌های جداسازی بست‌های آهنی روی دیواره‌ها از ویژگی‌های این بناست.
محوطه مقدس
در ۲۴۰۰ متری شمال آرامگاه کوروش، محوطه‌ای آیینی با دو پایه سنگی به ارتفاع حدود ۲ متر و فاصله ۹ متری از یکدیگر روی بستر سنگی قرار دارد. بر اساس نمای آرامگاه داریوش در نقش رستم، پایه جنوبی با پلکان هشت‌پله‌ای محل ایستادن شاه برای نیایش و پایه بدون پله محل قرارگیری آتشدان بوده است.
در ۱۲۰ متری غرب این سکوها، تختگاهی چهارگوش به ابعاد ۷۵×۵۰ متر و ارتفاع ۵ متر وجود دارد که احتمالاً به مراسم مذهبی مرتبط بوده، هرچند کارکرد دقیق آن نامشخص است.
کلام آخر
به عنوان یک ایرانی اگر قصد سفر به استان فارس یا شیراز را دارید، برای عدم فراموشی تاریخ سرزمین خود حتماً از مجموعه تاریخی پاسارگاد دیدن کنید و نظراتتان را با ما به اشتراک بگذارید.
